Dordrechts Museum, Museum van de Geest en Bonnefanten onderzochten via de pilot Museum op recept hoe musea kunnen bijdragen aan het verbeteren van de mentale gezondheid. De eerste onderzoeksresultaten zijn veelbelovend en bevestigen dat deze manier van kunstkijken daadwerkelijk op een positieve manier bijdraagt aan het mentale welzijn. Alle reden om Museum op recept verder uit te bouwen en toegankelijk te maken voor meer mensen.
De helende kracht van kunst
De mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking staat onder druk; nooit eerder was er in Nederland zo’n sterke groei van het aantal mensen dat kampt met gevoelens van stress, angst of somberheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeerde in 2019 officieel dat het beleven van kunst de gezondheid en het algehele welbevinden bevordert. Kunst roept emoties op, verrast, brengt je op andere gedachten en versterkt zo de innerlijke veerkracht. Kunst stimuleert daarbij zelfinzicht en de persoonlijke ontwikkeling. Kunst verbindt. Dit alles bevordert de mentale gezondheid. Het Dordrechts Museum, Museum van de Geest en Bonnefanten sloegen daarom de handen ineen om samen te onderzoeken hoe zij deze inzichten in praktijk konden brengen. Dit leidde tot de pilot Museum op recept: een uniek kunstkijkproject dat gericht is op het actief verbeteren van de mentale gezondheid.
Omdat het scala aan mentale klachten die mensen kunnen ervaren en de interventies die daarvoor geschikt zijn zeer breed is, hanteert Museum op recept drie beproefde kunstkijkmethodes die ieder zijn toegespitst op bepaalde mentale klachten: Kunst als Perspectief, Visual Thinking Strategies en Mindfulness in Museums. Zo kan voor elke deelnemer het juiste programma worden aangeboden dat hen ook echt verder kan helpen. Alle methodes zijn toepasbaar op alle kunstvormen, iedere tentoonstelling en vaste collecties van musea. Musea kunnen één of meerdere methodes aanbieden.
Mindfulness in Museums
Doelgroep: Iedereen die de kracht van kunst op de mentale gezondheid wil ervaren. Het programma is geschikt voor mensen met burn-out-, angst- en depressieklachten.
Doel: Het vergroten van veerkracht ten aanzien van stress, anders omgaan met automatische gedachte- en gedragspatronen en bevorderen van de mentale gezondheid.
Mindfulness in Museums biedt kunstervaringen die de mentale gezondheid bevorderen en de blik op de wereld verruimen. Dit programma is ontwikkeld om bezoekers te laten vertragen, verstillen en de kunst op bewuste en diepgaande manier te laten ervaren door een veilige, toegankelijke ruimte te bieden voor reflectie, betekenisgeving en uitwisseling. Deelnemers krijgen handvatten aangereikt om zich bewust te worden van hun eigen automatische gedachte- en gedragspatronen, gevoelens en sensaties. En om deze met nieuwsgierigheid en zonder oordeel te onderzoeken. De zintuigen zijn hierbij essentieel, die brengen je áltijd terug naar het huidige moment. We weten vanuit de huidige wetenschap ook dat dit effectief helpt om minder te piekeren over wat is geweest of kán komen en je meer te verwonderen in het nu.
Naast het verkennen van het kunstwerk en de eigen binnenwereld in stilte, is er ruimte voor uitwisseling met geestverwanten in de groep. Door hardop woorden te geven aan de ervaring, en her- en erkenning te vinden in de woorden van anderen, worden inzichten opgedaan die behulpzaam zijn in ons dagelijks leven. Met dit programma draagt het museum bij aan het vieren van de diversiteit van verschillen geesten. Iedereen wordt gehoord en gezien en kan meedoen op basis van gelijkwaardigheid.
Mindfulness in Museums brengt programma’s in ruim 16 musea en voor verschillende doelgroepen, waaronder regulier museumpubliek, jongvolwassenen, mensen met psychische uitdagingen, artsen en mantelzorgers. Deze methode wordt gegeven door een erkende mindfulnesstrainer met een achtergrond als zorgprofessional. Via Museum op recept zijn erkende mindfulnesstrainers in te huren die zijn bijgeschoold tot Mindfulness in Museums-trainer door ontwikkelaar van de methode Jolien Posthumus.
